- کبالت
ترمیم دندان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی است. انتخاب مواد ترمیمی مناسب نه‌تنها روی دوام درمان، بلکه روی زیبایی و سلامت دندان نیز تأثیر مستقیم دارد. امروزه مواد ترمیمی متنوعی مانند کامپوزیت‌های نانوهیبرید، کامپوزیت‌های میکروفیل، آمالگام‌های مدرن و گلاس‌آینومر پیشرفته در دسترس هستند که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
در این مقاله به بررسی تخصصی و مقایسه‌ای این مواد می‌پردازیم تا دندانپزشکان و بیماران بتوانند انتخابی آگاهانه‌تر داشته باشند.
مطالب مرتبط:اسید اچ دندانپزشکی
انتخاب مواد ترمیمی تنها به زیبایی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه باید مقاومت در برابر فشارهای جویدن، ماندگاری، سازگاری با بافت دهان و هزینه درمان نیز در نظر گرفته شود. هر بیمار شرایط خاص خود را دارد و دندانپزشک باید با توجه به نیازها، بهترین گزینه را انتخاب کند.
مواد ترمیمی را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:
کامپوزیت‌ها موادی همرنگ دندان هستند که امروزه بیشترین کاربرد را در دندانپزشکی ترمیمی دارند.
آمالگام‌ها ترکیبات فلزی هستند که دوام بالایی دارند و بیشتر برای دندان‌های خلفی استفاده می‌شوند.
گلاس‌آینومرها موادی با قابلیت آزادسازی فلوراید هستند که در موارد خاص به‌کار می‌روند.
کامپوزیت‌های نانوهیبرید ترکیبی از ذرات نانو و میکرو هستند که بهترین ویژگی‌های هر دو نوع را در خود دارند. این مواد مقاومت بالایی در برابر فشار دارند و در عین حال، زیبایی و شفافیت مشابه دندان طبیعی ارائه می‌دهند.
زیبایی و شفافیت بالا
دوام مناسب در دندان‌های خلفی و قدامی
پولیش‌پذیری عالی
نیاز به تکنیک دقیق در جایگذاری
حساسیت به رطوبت در حین کار
کامپوزیت‌های میکروفیل نسل قدیمی‌تر هستند که به دلیل داشتن ذرات ریزتر، سطحی بسیار صاف و درخشنده ایجاد می‌کنند. این نوع کامپوزیت بیشتر برای دندان‌های قدامی استفاده می‌شود.
زیبایی بسیار بالا و سطح صیقلی
مقاومت مناسب در برابر تغییر رنگ
مقاومت کمتر نسبت به کامپوزیت‌های نانوهیبرید
کاربرد محدود در دندان‌های خلفی با فشار زیاد
آمالگام‌ها ترکیبی از جیوه و آلیاژهای فلزی (مانند نقره، قلع و مس) هستند. اگرچه امروزه کمتر از قبل استفاده می‌شوند، اما همچنان در برخی موارد به دلیل استحکام بالا کاربرد دارند.
دوام و مقاومت بالا در دندان‌های خلفی
مقرون‌به‌صرفه بودن
رنگ تیره و غیرزیبایی
امکان ایجاد ترک‌های میکروسکوپی در دندان
عدم سازگاری کامل با درمان‌های زیبایی
گلاس‌آینومرهای پیشرفته به دلیل خاصیت آزادسازی فلوراید، در دندان‌های کودکان و افرادی که مستعد پوسیدگی هستند بسیار مناسب‌اند. همچنین این مواد پیوند شیمیایی با ساختار دندان برقرار می‌کنند.
آزادسازی فلوراید و جلوگیری از پوسیدگی ثانویه
چسبندگی طبیعی به عاج و مینا
کاربرد مناسب در دندان‌های شیری
مقاومت پایین‌تر در برابر فشار جویدن
ظاهر کمتر شفاف نسبت به کامپوزیت‌ها
رزین‌های نانوکامپوزیت جدیدترین نسل از مواد ترمیمی هستند که با استفاده از فناوری نانو ساخته می‌شوند. این مواد مقاومت بسیار بالایی دارند و در عین حال رنگ و شفافیت طبیعی دندان را به‌خوبی شبیه‌سازی می‌کنند.
بیوسرامیک‌ها مواد پیشرفته‌ای هستند که زیست‌سازگاری عالی با بافت دهان دارند و می‌توانند در ترمیم‌های تخصصی مانند درمان ریشه و ترمیم حفرات عمیق استفاده شوند.
کامپومرها ترکیبی از ویژگی‌های کامپوزیت و گلاس‌آینومر هستند. این مواد علاوه بر ظاهر زیبا، خاصیت آزادسازی فلوراید هم دارند و برای ترمیم‌های پیشگیرانه مناسب‌اند.
تحقیقات نشان می‌دهد آینده مواد ترمیمی دندان به سمت مواد هوشمند پیش می‌رود؛ موادی که نه‌تنها حفره دندان را پر کنند بلکه بتوانند در برابر باکتری‌ها مقاومت نشان دهند و حتی در ترمیم خودکار مینای دندان نقش داشته باشند.
کلینیک‌هایی را انتخاب کنید که از مواد ترمیمی روز دنیا استفاده می‌کنند.
درباره برند مواد مورد استفاده از دندانپزشک خود سوال کنید.
کیفیت مواد ترمیمی رابطه مستقیم با طول عمر ترمیم دارد؛ پس فریب قیمت ارزان را نخورید.
3M ESPE (Filtek): یکی از معروف‌ترین برندهای جهانی با سری نانوهیبرید و میکروفیل.
Ivoclar Vivadent (Tetric EvoCeram): کامپوزیت‌هایی با استحکام بالا و زیبایی طبیعی.
GC: تولیدکننده ژاپنی که محصولات کامپوزیت و گلاس‌آینومر باکیفیت عرضه می‌کند.
Fuji IX (GC): پرکاربرد در ترمیم‌های کودکان و ترمیم‌های موقت.
Ketac Molar (3M ESPE): با مقاومت بالاتر و آزادسازی مداوم فلوراید.
اگرچه استفاده از آمالگام در حال کاهش است، برندهایی مانند SDI و Dentsply هنوز هم تولیدات باکیفیت ارائه می‌دهند.
ماندگاری مواد ترمیمی به عوامل متعددی بستگی دارد:
به‌طور میانگین ۵ تا ۷ سال دوام دارند. با مراقبت خوب و مراجعه دوره‌ای می‌توان طول عمر آن‌ها را افزایش داد.
شاید برایتان مفید باشد:اسید اچ جامبو
گاهی تا ۱۰ تا ۱۵ سال بدون مشکل باقی می‌مانند، اما از نظر زیبایی ضعف دارند.
معمولاً ۳ تا ۵ سال ماندگاری دارد و بیشتر برای ترمیم‌های موقت یا کودکان توصیه می‌شود.
با توجه به فناوری جدید، دوام آن‌ها بالاتر و گاهی حتی بیش از ۱۰ سال گزارش شده است.
عادات دهانی مثل دندان‌قروچه
مصرف زیاد نوشیدنی‌های اسیدی
عدم رعایت بهداشت دهان
تکنیک نامناسب در جایگذاری مواد توسط دندانپزشک
| گروه مواد | مزایا | معایب | مناسب‌ترین افراد |
|---|---|---|---|
| کامپوزیت نانوهیبرید | زیبایی عالی، استحکام خوب | نیازمند مهارت بالا، هزینه متوسط به بالا | کسانی که ظاهر طبیعی می‌خواهند |
| کامپوزیت میکروفیل | سطح صاف و براق، زیبایی قدامی | استحکام پایین‌تر | بیماران با ترمیم‌های جلویی |
| آمالگام | دوام بالا، مقرون‌به‌صرفه | ظاهر فلزی و غیرزیبا | افرادی با بودجه محدود |
| گلاس‌آینومر | آزادسازی فلوراید، پیوند شیمیایی | مقاومت پایین | کودکان، بیماران پرریسک |
| نانوکامپوزیت و بیوسرامیک | تکنولوژی جدید، ماندگاری طولانی | هزینه بالا | کسانی که بهترین کیفیت را می‌خواهند |
تا ۲۴ ساعت اول از جویدن غذای سفت روی دندان ترمیم‌شده خودداری کنید.
به‌طور مرتب مسواک بزنید و نخ‌دندان استفاده کنید.
از خوردن بیش از حد قهوه، چای و دخانیات برای جلوگیری از تغییر رنگ خودداری کنید.
هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.
بله، کامپوزیت‌های نانوهیبرید به دلیل ترکیب زیبایی و مقاومت، هم برای دندان‌های جلویی و هم برای دندان‌های عقبی کاربرد دارند؛ البته نیازمند تکنیک دقیق توسط دندانپزشک هستند.
بله، اگرچه محبوبیت آن کاهش یافته، اما همچنان برای دندان‌های خلفی که نیاز به مقاومت بالا دارند استفاده می‌شود.
گلاس‌آینومر بیشتر برای دندان‌های شیری، پرکردگی‌های موقت یا بیماران پرریسک کاربرد دارد و برای ترمیم دائمی در دندان‌های پر فشار توصیه نمی‌شود.
از نظر دوام، آمالگام بیشترین مقاومت را دارد، اما کامپوزیت‌های نانوهیبرید نیز در صورت رعایت بهداشت دهان می‌توانند طول عمر بسیار مناسبی داشته باشند.
کامپوزیت‌های نانوهیبرید و میکروفیل بالاترین شفافیت و شباهت به دندان طبیعی را دارند و برای لبخند زیبا بهترین انتخاب هستند.
